Allemaal politiek

Allemaal politiek

Veel mensen kiezen bewust voor het bedrijfsleven. Ze willen ver weg blijven van politiek die ze associëren met stroperigheid, achterkamertjes en opportunisme. Toch is politiek niet buiten te sluiten. De weg omhoog vinden in een grote onderneming gaat niet zonder politiek te bedrijven. En ook de zelfstandige ondernemer moet politiek te werk gaan in zijn omgeving. Kortom, zonder een ontwikkeld politiek instinct ben je ook in het zakenleven kansloos.

Als ik alle onzin rond een organisatie er van af schil, hou ik een groepje mensen over die elkaar regelmatig ontmoeten, plannen maken en dingen regelen. Groeit de organisatie groter, krijg je meer groepjes. Thijs Homan, Nyenrodiaan en hoogleraar, heeft het allemaal opgeschreven in een dik boek. Zijn conclusie na ruim dertig jaar onderzoek: een organisatie is een verzameling clubjes mensen, die elk hun eigen ding doen. Een clubje wordt gevormd op basis van uiteenlopende gemene delers waarbij het organogram genegeerd wordt. Zodra een clubje te maken krijgt met een ander clubje is de eerste reactie een schrikreactie.

Clubjes nemen besluiten. Het gaat er niet zozeer om welk besluit genomen wordt – fuseren of juist onderdelen afstoten, uitbreiden naar Duitsland of juist niet – maar dát er een beslissing wordt genomen. En dat de club loyaal blijft aan de persoon die het besluit voorgesteld heeft. Hoe de beslissing ook uitpakt . For better and for worse. Dat is politiek.

Zelden is aannemelijk te maken, zelfs niet achteraf, dat een beslissing juist of dom was. Je weet immers nooit hoe het had uitgepakt als we wèl in Duitsland waren begonnen met een verkoopkantoor. De veranderde omstandigheden waren ten tijde van de beslissing totaal onbekend en onvoorspelbaar. Dus hoe achteraf een besluit wordt beoordeeld, ook dat is politiek.

Strategische beslissingen worden genomen op basis van een paar bulletpoints. Meestal kun je dezelfde bulletpoints gebruiken om tot een geheel ander, zelfs tegengesteld besluit te komen. Dus wil je een besluit voorspellen of beïnvloeden, vergeet de bullets en verdiep je in de mensen en hun onderlinge verhoudingen. Het bedrijf ten onder laten gaan om gelijk te krijgen of een ander de voet dwars zetten, gewoon omdat het een lul is, of anderszins irrationeel gedrag: dat heet politiek.

Laatst was ik weer getuige van dit soort volledig irrationeel gedrag bij een bank. De uitverkiezing van de deal van het jaar stond op het programma. Ieder team kreeg een paar minuten podiumtijd om zijn deal aan te prijzen. Eén team had een deal gesloten die de bank – aantoonbaar op slides! – de meeste omzet, hoogste profijt en de meeste vervolgopdrachten opleverde. Dat team won niet.
Winnaar werd het team dat zeer geestig verhaalde over hoe de liefde was opgebloeid tussen bank en klant en hoe een zaadje was geplant dat hopelijk en over niet al te lange tijd een boompje zou worden met genoeg vruchten om de aanloopverliezen enigszins goed te maken; de deal dus die alleen nog maar geld had gekost en waarvan het zeer onzeker was of het ooit wat ging opleveren, die deal werd met overgrote meerderheid gekozen tot deal van het jaar. Pure politiek.

Cynisch? Welnee! Zie politiek zo: het hoofd lult maar wat, terwijl het hart spreekt.